Vergi İadesi
Vergi iadesi, mükellef tarafından daha önce ödenmiş verginin yasal düzenlemelerin verdiği imkanlar çerçevesinde vergi idaresinden geri alınmasıdır.
Tahmin edileceği üzere vergi iadesi, vergi ödemesine nazaran çok daha karmaşık, uzun ve yorucu bir süreçtir. İdarenin talep edeceği bilgi ve belgelerin tam ve doğru bir şekilde süresinde sunulması, İdare ile sağlıklı iletişim kurulması gerekir. Aksi takdirde nakden ya da mahsuben iade talebi iptal olacaktır. İade sürecinin iptal olmaması, kanunen mümkün olan en üst iade tutarının en kısa sürede alınabilmesi için profesyonel yardıma ihtiyaç duyulması gayet doğaldır. Ayrıca belirli bir tutarın üzerindeki nakden iade ve indirimli oran iade taleplerinde YMM tasdik raporu zorunludur.
Zorluğuna ve karmaşıklığına rağmen, mükelleflerin yaygın inancının aksine, şartların varlığı halinde vergi iadesi almak mümkündür. Bunun için hukuki şartların tam olarak gerçekleşmiş olması, iadeye ilişkin esas ve usul şartlarına riayet edilmesi, iade alınacak tutarın doğru tespit edilmesi ve sürecin düzgün bir şekilde yönetilmesi gerekir. Vergi iadelerinin tam ve zamanında yapılması, doğru mahsup tutarlarının girilmesi işletmelerin finansmanına önemli katkı sağlar.
Vergi iadesini genel olarak üçe ayırmak mümkündür:
- KDV iadesi,
- Gelir/kurumlar vergisi iadesi ve
- Diğer vergilerin iadesi.
1. KDV İadesi
Vergi sistemimizde, en sık karşılaşılan ve konu edilen iade türü KDV iadesidir.
Katma değer vergisinin temel mantığı, KDV yükünün nihai tüketicide kalmasıdır. Ancak;
- KDV istisnası,
- İndirimli KDV uygulaması
- KDV tevkifatı
uygulamaları sebebiyle KDV yükü bazı durumlarda imalatçı, ihracatçı ve al-satçıların üzerinde de kalabilir. Bu mükellef grubunun üzerinde haksız yere kalan KDV yükünün kaldırılması için KDV iade müessesesi getirilmiştir.
İstisna, KDV tevkifatlı ve indirimli oran satışları sebebiyle mükellefler tahsil edemedikleri ama üzerlerinde yük olarak kalan KDV'yi vergi dairesinden talep edebilirler. İade talep edilebilecek tutar, istisna, indirimli KDV oranı ve KDV tevkifatlı satışları sebebiyle mahrum kalınan KDV kadardır. Diğer bir ifadeyle devreden KDV'nin tamamı ya da stoklara isabet eden KDV'nin iadesi talep edilemez.
KDV iade türleri ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için
İade talep edilen KDV istisnaları ve kodları
YMM KDV iade tasdik raporlarının önemi
Düşük tutarlı iade taleplerinde ayrı bir rapor talep edilmezken, belirlenen tutarın üzerindeki iade talepleri ancak YMM tarafından düzenlenen KDV iadesi tasdik raporları ile talep edilebilir.
İadesi talep edilebilecek doğru rakamın tespiti ve yüklenimlerin gerçek mal ve hizmet sunucuları tarafından temin edildiğini teyit etmek amacıyla YMM'ler tarafından KDV iadesi tasdik raporu düzenlenmesi gerekir. Teminat mektubu vermek suretiyle iade tutarı daha erkenden alınabilir. İndirimli ve artırımlı olmak üzere iki türlü teminat mektubu uygulaması bulunmaktadır. Bu kapsamda verilen teminat mektupları da süresinde verilen YMM raporuyla iade olunur. Söz konusu raporların titizlikle hazırlanarak vergi idaresine sunulması iade sürecinin uzamaması için büyük önem arz etmektedir.
KDV iade süreci
Beyannamelerin iade talep edilmesiyle başlayan, iade talep dilekçenin girilmesiyle devam eden ve iadenin tamamlanmasıyla sona eren bu süreç, titiz ve profesyonel çalışmayı gerektiren zorlu bir süreçtir. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- İade talep tutarının doğru hesaplanması,
- Doğru iade tutarının beyannamede yer alması,
- Kimlere karşıt inceleme ve bilgi isteme yazısı gönderileceğinin yeterli olacağının belirlenmesi,
- Karşıt inceleme tutanaklarının ve bilgi isteme yazılarının takip edilmesi,
- İndirilecek ve yüklenim KDV listeleri ile iade tasdik raporunun yüklenmesi,
- Mahsuben iade talep edilecekse, iade talep tarihinin ve tutarının doğru tespit edilmesi,
- İade talebine konu tutarın bir kısmının bloke edilebileceği ihtimalini düşünerek ihtiyatlı davranılması,
- SGK mahsup tarihlerine dikkat edilmesi,
- GİB sisteminin ürettiği kontrol raporunun takip edilmesi,
- Kontrol raporu ve vergi dairesinin isteyebileceği ek bilgi ve belgelere süresinde cevap verilmesi,
- Eksikliğin ticari ilişkinin karşı tarafından kaynaklanması halinde, karşı tarafla irtibata geçilmesi,
- Vergi dairesi ile sağlıklı iletişim kurulması,
- Vergi dairesi nezdinde iade sürecinin aşama aşama takip edilmesi ve sonuçlandırılması.
Süresinde cevaplandırılmayan eksiklik yazıları, nakden veya mahsuben iade talebinin reddedilmesine sebebiyet verir. Mahsuben iadesi talep edilen vergi için gecikme zammı hesaplanır. Zamanında yapılmayan SGK mahsuplarında bir sonraki ay %5'lik indirim hakkı kaybedilir. Dolayısıyla mahsuben vergi iade taleplerinin ve özellikle SGK mahsuplarının iyi takip edilmesi önemlidir.
2. Gelir/Kurumlar Vergisi İadesi
Gelir/Kurumlar vergisi uygulamasında da vergi iadesi yapılması gerektiren durumlar söz konusu olmaktadır. Daha çok;
- Üçüncü geçici kurumlar veya gelir vergisi beyannamesinde matrah beyan ettikten sonra yıllık beyannamede bu matrah tutarının altında beyanın söz konusu olması,
- Yıllara sari inşaat işleri nedeniyle yapılan gelir/kurumlar vergisi stopaj tutarının, işin tamamlanması sonucu ortaya çıkan gelir/kurumlar vergisinden daha yüksek olması,
- Geçici vergi dönemlerinde imalatçı ve ihracatçılar için özel indirimli kurumlar vergisi oranını uygulamayan, ilk defa yıllık kurumlar vergisi beyannamesinde indirimli kurumlar vergisi oranından yararlanacak olması
- Yatırım indirimi, kurumlar vergisi istisnası ve yurt dışı hizmet faaliyetinden elde edilen kazanç gibi bazı indirimleri ilk defa yıllık kurumlar vergisi beyannamesinde uygulayacak olması.
gibi durumlarda gelir/kurumlar vergisi iadesi söz konusu olabilmektedir. Bazı özel durumlarda geçmiş yıl beyannamelerinin düzeltilmesine bağlı olarak da gelir/kurumlar vergisi iadesi talep edilebilir. Zarar olduğu için geçmiş yıl beyannamelerinde beyan edilmeyen nakdi sermaye faiz indirimi bunlar arasında sayılabilir.
Gelir/kurumlar vergisi iadesi nasıl alınır?
Beyan döneminde, iade edilecek gelir/kurumlar vergisi beyannamede beyan edildikten sonra yıl sonuna kadar nakden veya mahsuben gelir/kurumlar vergisi iade talebi yapılabilir.
Vergi iadesi, talep olmadan sadece beyanname ile gerçekleşmez. İade talebi girildikten sonra Gelir İdaresi sistemi arka planda çalışarak bir takım çapraz sorgulamalar yapar. Bazı algoritmaları çalıştırarak mükelleften cevaplamasını istediği sorular üretir. Bunlara cevap verildikten ve verilen cevaplar vergi dairesince uygun görüldükten sonra da iade işlemi gerçekleşir.
Düzeltme beyannamesiyle iade talebi oluşturulabilir mi?
Bazen mükellefler normal beyannamede matrah azaltıcı unsurları dikkate almayı unutabilmektedir. Bu durumda, düzeltme beyannamesiyle bu durum düzeltilebilir. Dolayısıyla, normal beyanname dönemi geçtikten sonra düzeltme beyannamesiyle de iade talebi oluşturulabilir.
Konu hakkında daha fazla bilgi almak için bize ulaşabilirsiniz.
3. Diğer Vergilerin İadesi
İmalatta kullanılan hammaddenin ithalinde gümrükte verilen teminatın çözümü için YMM raporu gereklidir. Ayrıca, ithal ederken ödenen ÖTV, aynı malın ihraç edilmesi halinde yine YMM raporu ile iade alınır.
Bunun haricinde KDV'ye tabi olmadığı halde fazladan ödenen, daha düşük oranda KDV'ye tabi olması gerekirken daha yüksek oranda vergilendirilen, yurt dışı varlık barışı kapsamında beyan edilip ödendiği halde süresinde getirilemeyen vergilerin iadesi gibi pek çok farklı iade türleri bulunabilmektedir.
İade konusunda daha fazla bilgi için irtibata geçebilirsiniz.