YENİ NESİL ÖKC MUAFİYETİ
Türkiye’de kayıt dışılığı önleme amacıyla, 1 Nisan 2016 tarihi itibariyle yeni nesil ödeme kaydedici cihazlara (YN ÖKC) kademeli olarak zorunlu geçiş başlamıştır. Artık bu süreç tamamlandığı için perakende satış yapan mükelleflerin YN ÖKC kullanmaları zorunludur. Bununla birlikte YN ÖKC kullanan mükellefler, cihazların sürekli arıza vermesi, yenileme maliyetlerinin yüksek olması, kredi kartı işlem süreçlerinin gereğinden fazla uzaması, e-fatura ve e-arşiv gibi faturalarda sorun yaşanması, sistem bütünlüğünün bozulması gibi çeşitli sorunlar yaşayabilmektedirler. Şube sayısı ve YN ÖKC cihaz sayıları arttıkça yaşanan sorunların sıklığı ve boyutları artmaktadır. Bu sorunları aşabilmek için de mükelleflerin başka muhasebe yazılım çözümleriyle çalışmaları gerekmektedir.
Diğer taraftan ticari açıdan kredi kartlı perakende satışlar için POS makinesi kullanma zorunluluğu devam etmektedir. Bunun için vergi dairesinden alınan "YN ÖKC muafiyet belgesi"nin klasik POS makinesi taleplerinde bankalara sunulması gerekir. Bu kapsamda YN ÖKC kullanmak istemeyen mükellefler, genel olarak tüm satışları için e-fatura ve e-arşiv fatura düzenlemek şartıyla, sözü edilen muafiyet belgesini alabilirler.
Bu yazıda kısaca YN ÖKC kavramlarına açıklık getirildikten sonra, vergi dairesinden YN ÖKC muafiyet belgesi alabilmek için dikkat edilmesi gereken hususlara yer verilecektir.
YN ÖKC Kavramları
Konuyla ilgili çok daha ayrıntılı bilgiye GİB sayfasının sık sorulan sorular sekmesinde yayınlanan rehberden ulaşabilirsiniz. GİB tarafından yayınlanan rehbere göre kısaca;
YN ÖKC’ler; teknolojik gelişmeler çerçevesinde teknik özellikleri yeniden belirlenen ödeme kaydedici cihazları ifade etmektedir. Yeni nesil cihazlar internet yoluyla Gelir İdaresi Başkanlığına güvenli şekilde veri aktarabilen ve iletişim kurabilen bilgisayar tabanlı cihazlardır. Bünyesinde banka POS’u barındıran EFT-POS özellikli ile bünyesinde banka POS’u barındırmayıp haricen POS cihazı bağlanabilen basit/bilgisayar bağlantılı olmak üzere 2 türü vardır.
EFT-POS özellikli YN ÖKC’ler; bünyesinde banka POS’u da barındıran bütünleşik yazarkasalardır. Basit/bilgisayar bağlantılı YN ÖKC’ler ise; bünyesinde banka POS’u bulunmamakta olup mükelleflerin istemesi halinde haricen banka POS’u kablolu olarak bağlanabilmektedir. Bütün YN ÖKC’lerin ortak noktaları ise bilgisayar tabanlı olması ve internet yoluyla GİB Bilgi Sistemleri ile iletişim kurabilme özelliklerinin bulunmasıdır.
YN ÖKC Muafiyet Şartları
1/1/2017 tarihinden sonra ilk defa işe başlayan mükelleflerin[1] YN ÖKC kullanımından muaf olmaları için,
- ÖKC veya fatura vb. belgeleri düzenlemede kullanılan bilgisayar sistemi sayısının 20 ve üzerinde olması,
Mükellefin şube sayısının 20 ve üzerinde olma şartı bulunmamaktadır. Tek bir işyerinde bile olsa kullanılan toplam ÖKC sayısının veya fatura vb. belgeleri düzenlemede kullanılan bilgisayar sistem sayısının 20 ve üzerinde olması gerekmektedir.
- e-Fatura, e-Arşiv Fatura ve e-Defter uygulamalarına dahil olması,
- Perakende satışlar dahil tüm satışlar için e-fatura ve/veya e-arşiv fatura düzenlenmesi,
ÖKC kullanımından muafiyet uygulaması kapsamına girdikten sonra ÖKC fişi veya matbaa baskılı fatura düzenlemesi halinde muafiyet şartı ihlal edilmiş olur. Bu şartı ihlal eden mükelleflerin 30 gün içinde perakende mal ve hizmet satışları için YN ÖKC kullanmaya başlamaları zorunludur. Bu sebeple ÖKC muafiyetine geçtikten sonra kesinlikle ÖKC fişi ve baskılı fatura düzenlenmemelidir.
- Düzenlenen e-arşiv faturaların bir örneğinin, belgenin oluşturulmasını müteakiben; gizliliği, bütünlüğü ve değişmezliği garanti edilerek ve GİB’in erişimine ve sorgulamasına açık olacak şekilde GİB’den e-fatura saklama hizmeti verme izni bulunan kurumlarda muhafaza edilmesi,
şartlarının tamamının birlikte sağlanması gerekir. Bu şartları sağlayan mükellefler diledikleri takdirde, tevsik edici bilgi ve belgelerle bağlı oldukları vergi dairesine yazılı olarak başvurarak perakende satışlar dahil tüm satışlarında e-fatura ve/veya e-arşiv fatura vermeyi tercih ettiklerini bildirerek ÖKC kullanımına ilişkin muafiyetten yararlanmayı talep edebilirler. Söz konusu dilekçe örneği ve eklerine GİB sayfası üzerinden erişmek için tıklayınız.
Yukarıda belirtilen şartları sağlayan mükellefler, tevsik edici bilgi ve belgelerle bağlı oldukları vergi dairesine yazılı olarak başvurarak perakende satışlar dahil tüm satışlarında e-fatura ve/veya e-arşiv fatura vermeyi tercih ettiklerini belirtmek suretiyle ÖKC kullanımına ilişkin muafiyetten yararlanmayı talep edebilirler. Bu talep dilekçesinin ardından, vergi dairesi söz konusu tevsik edici bilgi ve belgeleri kontrol etmek amacıyla talepte bulunan mükellefin işyerinde fiili bir yoklama gerçekleştirir. Fiili yoklama sonucunda tespit ettiği bilgilere göre
ÖKC kullanım muafiyet yazısını mükellefe gönderir ya da tamamlanması gereken eksiklikleri veya giderilmesi için aykırılıkları bildirir.
[1] 1.1.2017 tarihinden önce faaliyette bulunan mükelleflerin belirli bir işletme büyüklüğünün üstünde olmaları gerekir. 2016 yılı itibariyle aşağıdaki şartların ikisini sağlayan işletmelerin yeterli büyüklüğe sahip olduğu kabul edilmektedir:
- Brüt satışlarının 10 milyon lirayı,
- Aktif büyüklüğünün 10 milyon lirayı,
- Özkaynakları toplamının 1 milyon lirayı aşması.
2016 yılında bu eşiği aştığı halde YN ÖKC kullananlar, arzu etmeleri halinde diğer şartları da sağlamak suretiyle muafiyet haklarına geri dönebilirler.
2016 yılı itibariyle yukarıda tespit edilen büyüklüğü aşamadığı halde sonraki yıllarda aşan mükelleflerin de müracaat edebileceği düşünülmektedir. Bunun için en kötü ihtimalle söz konusu eşiklerin yeniden değerlenmiş oranlarının aşılması şartı aranabilir.